Mogiły poległych
| Gmina | Usytuowanie mogiły | Napis widniejący na mogile |
| KLECZEW | Zbiorowa mogiła powstańców z oddziału płk Edmunda Calliera i Wincentego Raczkowskiego w bitwie stoczonej pod Kleczewem w dniu 10 czerwca 1863 r. Zginęło wówczas 45 powstańców, nie wiadomo czy wszyscy spoczywają w mogile. | brak |
| GMINA KLECZEW – SŁAWOSZEWO | Przy drodze Kleczew-Ślesin, obok przystanku autobusowego znajduje się zbiorowa mogiła nieznanych powstańców prawdopodobnie z oddziału Kazimierza Mielęckiego poległych 22 marca 1863 r. w przegranym boju stoczonym pod Ślesinem. Kazimierz Mielęcki ranny w bitwie został przewieziony za kordon, po czym wkrótce zmarł. Obelisk został wzniesiony w 1928 r., zniszczony przez Niemców w roku 1939 r., odbudowany w 1969 r. | POWSTAŃCOM Z 1863 R. WDZIĘCZNI RODACY BOHATERSKIM POWSTAŃCOM ZNISZCZONY POMNIK PRZEZ HITLEROWCÓW
ODBUDOWALI WDZIĘCZNI RODACY 20.7.1963 |
| GMINA RYCHWAŁ – GRABOWA | Zbiorowa mogiła usytuowana na cmentarzu parafialnym, w której pochowano nieznanych powstańców poległych w zachodniej części dawnego Królestwa Kongresowego przy granicy z zaborem pruskim. Mogiła wyremontowana ze środków Rady OPWiM w 2008 r. | |
| GMINA RYCHWAŁ – GROCHOWY | Zbiorowa mogiła ks. Stefana Cieślaka i 24 nieznanych powstańców z oddziału płk Edmunda Calliera poległych w zwycięskim boju na polach wsi Grochowy stoczonym w dniu 30 maja 1863 r. z wojskami carskimi dowodzonymi przez płk Bersmena. Po trwających ponad trzy godziny walkach powstańcy zmusili żołnierzy rosyjskich do wycofania się z pola bitwy. |
TU SPOCZYWA
Ś.P. Ks. CIEŚLAK I 24 BOHATERÓW
KTÓRZY POLEGLI
W ZWYCIĘSKIM BOJU Z MOSKALAMI 30.V.1863 R. NA POLACH WSI GROCHOWY Ks. Cieślak należał do zgromadzenia księży Bernardynów z Koła. Był kapelanem w oddziale pułkownika Cieszkowskiego
|
| GMINA ŚLESIN – LICHEŃ STARY | Mogiła zbiorowa, w której spoczywają szczątki powstańców z oddziału kosynierów Michała Sokolnickiego poległych w przegranej bitwie stoczonej w Licheniu 8 i 9 maja 1863 r. W mogile pochowano również Witolda Turno, rannego pod Ignacewem, a następnie przewiezionego do szpitala powstańczego w Starym Licheniu, gdzie zmarł 9 maja 1863 r. W dniu 9 maja 1863 r., kiedy pod Ignacewem trwały jeszcze walki, w Starym Licheniu, przy starym cmentarzu bronił się oddział kosynierów dowodzonych przez Michała Sokolnickiego. Podczas nierównej walki zginęli wszyscy powstańcy. Ich szczatki zapewne spoczywaja w zbiorowej mogile przy kościele. Witold Turno - urodziła się 21 maja 1835 r. w Objezierzu, ukończył szkołę politechniczną w Paryżu, a następnie wstąpił do pruskiej szkoły wojskowej. Podporucznik II pułku gwardii w Berlinie. Od 1861 r. działał w konspiracji, czego konsekwencjami było aresztowanie. Więziony w Gnieźnie od 2 do 31 marca 1863 r. 26 marca trafił do oddziału powstańczego w Słupcy. Został ranny w boju pod Ignacewem i przewieziony do Lichenia. Zmarł 9 maja 1863 r. o godzinie 4 po południu. |
ŚP WITOLD TURNO URODZIŁ SIĘ DNIA 21 MAJA 1835 ROKU UMARŁ DNIA 9 MAJA 1863 ROKU POKÓJ JEGO DUSZY PAMIĘCI POWSTAŃCÓW POLEGŁYCH POD IGNACEWEM 8.V.1863 R. POCHOWANYCH RAZEM ZE SWYM DOWÓDCĄ WITOLDEM TURNO NA CMENTARZU LICHEŃSKIM POMNIK TEN WYSTAWILI PIELGRZYMI LICHEŃSCY W 1967 R. PONAD WŁASNE ZYCIE MILSZA NAM BYŁA WOLNOŚĆ ŚWIĘTEJ WIARY I NIEPODLEGŁOŚĆ OJCZYZNY |
| GMINA ŚLESIN – ROŻNOWA | We wsi położona jest mogiła, w której spoczywają szczątki nieznanych z nazwiska, dwóch powstańców poległych 8 maja 1863 r. w boju stoczonym pod Ignacowem, gdzie partia powstańcza dowodzona przez Edmunda Taczanowskiego została pobita przez dwukrotnie silniejszy oddział rosyjski gen. Andrieja Brunnera. Zginęło wówczas 200 Polaków, a oddział ule gł rozbiciu. | |
| GMINA ŚLESIN – IGNACEWO | We wsi, przy szosie Sompolno-Ślesin usytuowana jest zbiorowa mogiła 163 powstańców z oddziału gen. Edmunda Taczanowskiego, którzy polegli 8 maja 1863 r. w przegranym boju pod Ignacewem z przeważającymi siłami rosyjskimi dowodzonymi przez gen. Krasnokuckiego. Po trwającym przez cztery dni marszu oddział gen. Edmunda Taczanowskiego w dniu 8 maja 1863 r. stoczył w Ignacowie bitwę z wojskami carskimi dowodzonymi przez gen. Krasnokuckiego. Powstańcy we wsi zbudowali szaniec łącząc domy belkami. Nierówna bitwa, ze znacznie liczniejszemu wojskami rosyjskimi skończyła się porażką, w której zginęło 160 powstańców. Po zakończeniu bitwy gen. Krasnokucki miał powiedzieć: kosynierzy i strzelcy dokonali cudów waleczności. Zgodnie z miejscową tradycją po odejściu wojska rosyjskiego przy ciałach poległych duchowieństwo odprawiło nabożeństwo żałobne, a następnie zebrano ciała powstańców i pochowano je we wspólnej mogile zbiorowej. Wcześniej ziemianie zabrały ciała swoich bliskich. Na mogile ustawiono krzyż i głaz z data bitwy i skrzyżowanymi szablami. Mogiła opiekował się leśniczy Władysław Rubach, który zbierał pamiątki związane z powstaniem. |
|
| ŚLESIN – CMENTARZ PARAFIALNY | Mogiła indywidualna Celestyna Milewskiego, który poległ 26 kwietnia 1863 r. w boju stoczonym pod Nową Wsią. Celestyn Milewski syn właściciela ziemskiego majątku Mikorzyna, został śmiertelnie ranny pod Nową Wsią. Zmarł w wieku 20 lat, wkrótce po przywiezieniu do domu rodziców. |
|
| GRODZIEC | Na cmentarzu parafialnym znajduje się zbiorowa mogiła 42 powstańców z oddziału dowodzonego przez płk Edmunda Calliera poległych w przegranej walce pod Grodźcem i Borowem stoczonej 31 maja 1863 r. W wyniku starcia powstańcy zostali rozbici a Callier opuścił oddział. |
BOHATEROM POWSTANIA STYCZNIOWEGO,
KTÓRZY ODDALI ŻYCIE ZA OJCZYZNĘ
|
| GMINA KAZIMIERZ BISKUPI – DOBROSŁOWO | Zbiorowa mogiła, w której spoczywa około 100 powstańców poległych 2 marca 1863 r. pod Dobrosławem w bitwie dowodzonej przez Kazimierza Mielęckiego i płk Antoniego Garczyńskiego. Straty wśród powstańców byłyby wyższe gdyby nie bohaterska obrona 28 strzelców dowodzonych przez por. Nepomucena Marczyńskiego. Osłonili oni odwrót głównych sił powstańców. Spośród poległych w bitwie wymienia się następujące nazwiska: Józef Poniński lat 20, bracia Władysław i Kazimierz Trąbczyński z Trzemeszna, Władysław Ciesielski lat 25 z Bielaw w Poznańskim syn Łukasza i Maryanny właścicieli wsiBielawy, podoficer strzelców Witold Ulatnowski lat 23 z pow. włocławskiego, por. Nepomucen Marczyński, Leopold Tripitz lat 24, praktykant leśny, kawaler z Kazimierza, Franciszek Stefanowski lat 22, syn rękawicznika, kawaler ur. we Włocławku, syn Pawła i Maryanny z Czajkowskich, zmarł 6 marca, Ignacy Dusiewicz (Dzisiewicz) lat 25 z Ośna Górnego, Franciszek Dembiński lat 25 kawaler, agronom z Chabienic z Poznańskiego, zmarł 6 marca. | |
| KAZIMIERZ BISKUPI | Zbiorowa mogiła, w której prawdopodobnie spoczywają szczątki czterech powstańców poległych 1 marca 1863 r. w zwycięskim boju pod Bieniszewem. W powstaniu brało udział wielu mieszkańców Kazimierza i jego okolic. Komisja Lekarska przy Rządzie Narodowym utworzyła w Kazimierzu jeden z dziewięciu szpitali czynnych na terenie województwa kaliskiego w związku z tym wielu mieszkańców działało w powstańczej służbie zdrowia. |
|
| GMINA WIERZBINEK – BRONISZEWO | Mogiła indywidualna Józefa Wiklińskiego Ś.P. JÓZEF WIKLIŃSKI MAJĄC LAT 23 POLEGŁ W BITWIE POD NOWĄ WSIĄ DN. 21 LUTEGO 1863 R. PROSI O WESTCHNIENIA DO BOGA 21 lutego 1863 pod Nową Wsią został rozbity oddział dyktatora powstania styczniowego gen. Ludwika Mierosławskiego przez 14. Ołoniecki Pułk Piechoty dowodzony przez płk. Jurija Szylder-Szuldnera. W wyniku tej bitwy Mierosławski opuścił Królestwo Kongresowe i udał się na emigrację. |
|
| GMINA WIERZBINEK – SADLNO | Zbiorowa mogiła położona na cmentarzu parafialnym kryje szczątki 37 powstańców z oddziałów Ludwika Mierosławskiego i Kazimierza Mielęckiego poległych 21 lutego 1863 r. pod Nową Wsią obecnie w granicach województwa kujawsko-pomorskiego. |
POLEGŁYM POD NOWĄ WSIĄ
BOHATEROM Z 1863 R W 30. ROCZNICĘ LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO SPOŁECZEŃSTWO GMINY WIERZBINEK 1973 R. CZEŚĆ ICH PAMIĘCI
|
| SOMPOLNO – ul. Cmentarna |
Zbiorowa mogiła 6 powstańców położona na cmentarzu parafialnym. W mogile pochowano powstańców z oddziału Alfonsa Seyfryda (Sejfryda) poległych w boju stoczonym pod Ruszkowem i Sompolnem w dniu 10 kwietnia 1863 r.: Józef Bieżyński (lub Bieżański z Lipna), Cieśliński (lub Ciesielski), Witold GroMkiewicz lub Alfons Gromczak, Makowski, Józef Orłowski, Lucjan Zaborowski. W dniu 10 kwietnia 1863 r. nowo powstały oddział Alfonsa Seyfryda został zaatakowany przez znacznie liczniejszą kolumnę carską. Dzięki dogodnej pozycji na bagnach, powstańcy mogli się długo bronić. W końcu jednak wycofali się w nienaruszonym porządku. |
|
| KONIN – GOSŁĄWICE, ZAMEK-MUZEUM | Mogiła indywidualna powstańca, który zmarł 26 marca 1863 r, w lazarecie powstańczym w Gosławicach. Powstaniec prawdopodobnie został ranny 22 marca 1863 r. podczas bitwy rozegranej pod Młynem Olszowym (Tatarakiem) dowodzonej przez Kazimierza Mielęckiego. | |
| KONIN – ul. Kolska |
Mogiła indywidualna usytuowana na cmentarzu parafialnym, w której spoczywają szczątki oo. Maksymiliana Tarejewo - kapelana oddziałów powstańczych - dowodzonych przez gen. Edmunda Taczanowskiego i Józefa Oksińskiego. O. Maksymilian Tarejewo (pseudonim „Dąb” i „Piounek”) ur. się 16 sierpnia 1834 r. W powstaniu styczniowym pełnił funkcję kapelana w oddziale gen. Edmunda Taczanowskiego. Z polecenia Józefa Oksińskiego kierował również organizacją chłopską. Od 1864 r. ukrywał się w specjalnie przygotowanej skrytce nad zakrystia, w klasztorze w Lądzie. Prawdopodobnie wydany został przez miejscowego klucznika. Po aresztowaniu, które miało miejsce w nocy z 27 na 28 czerwca 1864 r., został skazany na karę śmierci przez powieszenie. Wyrok wykonano w dniu 19 lipca 1864 r. Nie pozwolono zebrać się ludności w czasie egzekucji. Proboszcza w Koninie, a także gwardian oo. Bernardynów zostali aresztowani z powodu uruchomienia dzwonów. Konsekwencją ukrywania o. Maksymiliana Tarejewo został zamknięty klasztor w Lądzie, zakonnicy zaś zostali zesłani do Tunki nad jeziorem Bajkał. |
Na mogile widnieje następujący napis: O. MAKSYMILIAN TAREJEWO KAPUCYN UR. 16.08.1834 R. KAPELAN POWSTANIA STYCZNIOWEGO EMISARIUSZ RZĄDU NARODOWEGO ZAMĘCZONY I POWIESZONY PRZEZ MOSKALI W KONINIE 19.7.1864 R. 19.7.1984 R. TOBIE PANIE ZAUFAŁEM MIEJSCE EGZEKUCJI O. MAKSYMILIANA TRAJEWO KAPUCYNA KAPELANA WOJSK POWSTAŃCZYCH EMISARIUSZ RZĄDU NARODOWEGO POWIESZONEGO PRZEZ MOSKALI 19 LIPCA 1864 ROKU Drewniany krzyż upamiętniający miejsce egzekucji o. Maksymiliana Trajewo odsłonięty w okresie międzywojennym w rocznicę śmierci zakonnika. Został usunięty przez Niemców w czasie II wojny światowej; po zakończeniu wojny na sąsiednim drzewie zawieszono małą kapliczkę z obrazem MB Częstochowskiej, krzyż odbudowano po 1945; komuniści usunęli go w l. 50. Odbudowany ponownie 19.07.1983 r., usunięty 20/21.07.1983 r.; ostatecznie odbudowany 19.07.1991 r. |
źródło: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
